DANH NHÂN

NGUYỄN CÔNG TRỨ

DOANH ĐIỀN SỨ NGUYỄN CÔNG TRỨ

(1778 - 1858)

ĐỀN THỜ DOANH ĐIỀN SỨ NGUYỄN CÔNG TRỨ

TẠI TIỀN HẢI - THÁI BÌNH

Dải   đất    bồi   vươn   ra    trước   biển
Tài    cao   chí    lớn    lập    thôn    làng
Nguyễn Công Trứ  mở  tầm  non  nước 

Tiền   Hải   danh   sáng   dậy   vẻ   vang 

Ân   đức    tiền    nhân     ghi    rực    rỡ
Phúc  lành  hậu  thế  khắc   huy   hoàng

Dâng hương tưởng nhớ người khai phá

Nhân   kiệt   tiếp   dòng   sử   nối  trang.

  TIỀN HẢI, 22 - 10 - 2016

BÙI VIỆN

NHÀ CÁCH TÂN BÙI VIỆN 

NGƯỜI LÀNG TRÌNH PHỔ 

(1839 - 1878)

Đã    qua    hai    thế    kỷ    rồi
Nghe  tư  duy  tựa  như  thời  hôm  nay

  Cảng Hải Phòng, người đắp xây
"Tuần dương quân" khối  óc  này lập ra

Tổng   thống  Mỹ   bắt   tay   ta
Riêng  ông  việc  ấy  đã  già  trăm  năm

Làng Trình sinh lắm danh nhân

 Vần thơ thấm chất nhân văn bao đời ...


                           AN NINH - TIỀN HẢI, 22 - 10 - 2016

-----------------------------

(*) Bùi Viện  sinh năm 1839 tại làng Trình Phố, tổng An Bồi, phủ Kiến Xương, tỉnh Nam Định, nay là làng Trình Phố, xã An Ninh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình trong gia đình nhà nho có cha nổi tiếng mát tay bốc thuốc.

 

     Năm 1864 ông đỗ Tú tài, năm 1868 đỗ Cử nhân. 

     Năm 1871 ông nhận chức Tham tri Bộ Lễ. Nhờ có công dẹp loạn, ông được Doanh điền sứ Nam Định là Doãn Khuê mời ra giúp việc khai hoang, lấn biển.

     Năm 1873, vua Tự Đức đứng trước nguy cơ mất cả nước đã cử Bùi Viện nhận sứ mạng sang Mỹ để tìm kiếm hướng liên kết với Mỹ, giúp đỡ cứu vãn họa xâm lăng của thực dân Pháp.
     Bùi Viện đáp tàu sang Mỹ, rồi lưu lại ở đó mất một năm vận động và gặp được Tổng thống Mỹ Ulysses Grant (nhiệm kỳ 1868-1876). Nhưng do các biến cố khách quan nên mối bang giao này không đến đích cuối cùng. 

     Có thể xem Bùi Viện như chính khách quốc gia Việt Nam đầu tiên bắt tay với đương kim Tổng thống Hoa Kỳ bàn về chính sự. Cái bắt tay ấy cách đây đã 143 năm.

     Bùi Viện được xem như là một nhà kinh bang tế thế, có công lớn trong việc xây dựng cảng Hải Phòng, lập ra Tuần dương quân (hải quân thường trực) gồm 200 chiến thuyền và 2.000 quân thủy thiện chiến và lập ra hệ thống thương điếm ở khắp các tỉnh ven biển.

     Sau đó ông còn được giữ chức Thương chánh tam biện rồi chuyển sang chức Chánh quản đốc nha Tuần hải. Bùi Viện mất đột ngột ở tuổi chưa đầy 40.

     Hành trạng và tư tưởng của Bùi Viện được ví và xếp chung vào lớp sĩ phu có tư tưởng canh tân như Phạm Phú Thứ, Nguyễn Lộ Trạch, Nguyễn Trường Tộ.

     Vua Tự Đức đã có lời phê: "Trẫm đối với ngươi chưa có ân nghĩa gì, mà ngươi đã coi việc nước như việc nhà, không quản xa xôi lo lắng, quỷ thần ắt cũng chứng cho!"